Zogenoemde ‘contextuele factoren’ kunnen het recyclinggedrag van consumenten beïnvloeden, bijvoorbeeld door recyclingfaciliteiten te verbeteren en door mensen duidelijk te maken hoe gemakkelijk het dan is om huishoudelijk afval – meestal verpakkingsafval - op de goede manier weg te gooien. Ook individuele factoren, zoals aandacht voor het milieu, hebben invloed op het afdankgedrag en kunnen eraan bijdragen dat mensen afval beter scheiden, met meer en betere recycling als resultaat.
“Context matters”, stelt onderzoeker Josefine Geiger van de Rijksuniversiteit Groningen dan ook in haar gelijknamige proefschrift waarop zij op 7 september jl. promoveerde. Het proefschrift benadrukt het belang van contextuele factoren bij het verklaren van recyclinggedrag, naast individuele factoren.
Voor het wetenschappelijk onderzoeksprogramma Design for Circularity van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken en het Topinstituut Food & Nutrition testte zij welke - en tot in welke mate - individuele en contextuele factoren van invloed zijn op recycling. “We veronderstelden dat zowel individuele als contextuele factoren, en de interactie tussen beide, recycling kunnen beïnvloeden. Individuele factoren kunnen verklaren waarom in een vergelijkbare situatie de ene persoon wel en de andere niet recyclet. Contextuele factoren kunnen verklaren waarom een persoon in de ene situatie wél en in de andere situatie níet recyclet”, vertelt Geiger.
“Onderzoek naar contextuele factoren is altijd onderbelicht gebleven. Om deze leemte op te vullen, hebben we onderzocht hoe contextuele factoren het recyclinggedrag beïnvloeden, en in welke mate het effect van contextuele factoren op recycling afhangt van individuele factoren, in het bijzonder van biosferische waarden”, aldus Geiger. Biosferische waarden geven aan hoe belangrijk mensen het milieu en de natuur vinden. Zij ontwikkelde als eerste onderzoeker een overkoepelend beeld over eerdere studies heen. Hiermee bracht zij systematisch de verschillende factoren in kaart, die invloed hebben op het afdankgedrag van consumenten, waaronder de individuele kenmerken én contextuele factoren, zoals het type huis waarin men woont en de bereikbaarheid van de recyclingfaciliteiten.
Vervolgens onderzocht Geiger met een aantal studies de invloed van het inzamelsysteem, lokale omstandigheden en biosferische waarden op het recyclinggedrag van consumenten. De resultaten laten zien dat zowel het inzamelsysteem als individuele factoren het recyclinggedrag van huishoudens beïnvloeden. “Mensen die het milieu belangrijk vinden recyclen meer, ook als ze het inzamelsysteem niet heel positief beoordelen en niet gemakkelijk vinden. Mensen die het milieu niet zo belangrijk vinden, recyclen meer als ze het inzamelsysteem meer positief en gemakkelijk ervaren.”
Verder onderzocht Geiger het effect van het ontwerp van een verpakking én het effect van kunst op het recyclinggedrag van mensen. “Als een verpakkingsontwerp mensen meer laat focussen op het milieu, dan stimuleert dat inderdaad het recyclinggedrag. Kunst heeft eveneens invloed op het gedrag. Kunst beperkt zich niet tot vertrouwde begrippen. De kracht van het gebruik van kunst ligt onder meer in het vinden van originele en nieuwe manieren om een boodschap over te brengen, in dit geval om recyclinggedrag te stimuleren. Kunst kan in de openbare ruimte worden geplaatst, maar ook bij mensen thuis, toch de plek waar vaak de eerste stap van recycling plaatsvindt. Voorbeelden van kunst om de recyclingstap thuis te bevorderen zijn herontwerpen van recyclingbakken of recyclingfaciliteiten op straat.”
Josefine Geiger is de derde promovendus van het wetenschappelijk onderzoeksprogramma Design for Circularity. Klik hier voor een overzicht van het programma en de onderzoeksresultaten.
