Voor verandering is lef nodig

Beek: “Toen wij het initiatief namen om een verfemmer van post consumer recyclaat te ontwikkelen, waren er nog geen voorbeelden van kunststof verpakkingen waarin PCR was verwerkt. Tegenwoordig wordt onze emmer vaak als voorbeeld gebruikt. Er is veel over gepubliceerd in de media, ook in de vakbladen, als bewijs van wat er mogelijk is om PCR in verpakkingen toe te passen. Inmiddels heeft de emmer veel navolging gekregen, al zijn er nog altijd branchegenoten die de stap niet voor alle muurverfemmers durven maken. Ook buiten de verfindustrie zien we echter steeds vaker verpakkingen van gerecycled plastic in het schap staan. We hebben dus wel iets in beweging gebracht.”

Hun trots daarover steekt Van Wijhe niet onder stoelen of banken. “Het past ook precies bij ons als familiebedrijf”, vindt Marlies van Wijhe. Sinds 2000 staat de vierde generatie aan het roer van ‘de Koninklijke’ (opgericht in 2016) en heeft zij de algemene directie in handen. “Duurzaamheid en vernieuwing zitten in onze genen en hebben ons bedrijf gebracht waar we nu staan. We denken niet in jaarcijfers, maar in generaties. We koesteren onze onafhankelijkheid en bepalen zelf onze koers. Wij maken ons hard voor het behoud van de maakindustrie in eigen land en zijn niet bang om onze nek uit te steken, met nieuwe ontwikkelingen waar we in geloven.”

We denken niet in jaarcijfers, maar in generaties'

“We nemen duurzaamheid serieus en zien het juist als kans om ons bedrijf én de verfsector te vernieuwen”, zegt Van Wijhe. Haar motto: ‘Geen moderne duurzame toekomst zonder een gezonde dosis innovatie’. In de PCR-verfemmer komt dat allemaal samen. Menno Beek: “We weten inmiddels allemaal dat het lineaire systeem van ‘kopen, weggooien en verbranden’ niet houdbaar is. De milieu- en klimaatproblematiek vraagt van ons allemaal om duurzamer te werken. Werkwijzen moeten zuiniger en slimmer worden.” Dat vraagt om veranderingen. “En voor verandering is lef nodig.”

Stap verder

Die lef had Van Wijhe. “Vroeger zat onze witte muurverf in een witte emmer. Dat was traditie in de verfwereld en dan moet je stevig in je schoenen staan om het anders te gaan doen”, noemt Beek als voorbeeld. Van Wijhe was overigens al vóór de PCR-emmer van de witte emmers – vervaardigd uit virgin materiaal - af. “Het is zonde om voor verfemmers virgin materiaal te gebruiken. Wij maakten die inmiddels al van post industrial recyclaat, oftewel ongebruikt plastic dat overbleef uit andere productieprocessen. Uit zo’n bonte mix van afvalplastics kun je geen witte kunststof maken. Maar we wilden nog een stap verder gaan en zijn toen samen met Veolia Polymers en Dijkstra Plastics op zoek gegaan naar de mogelijkheden van post consumer recyclaat, kunststof die al door consumenten is gebruikt en daarna gerecycled.”

“Het was best een grote stap om over te stappen naar een andere kleur emmer. Hoe zou de klant reageren? Zouden ze het accepteren?”, vertelt Beek verder. “Maar dat was voor ons geen reden om er niet mee door te gaan. Ook de hogere kosten hebben we geaccepteerd. Veel andere bedrijven laten zich nog remmen, wanneer virgin plastics goedkoper zijn dan PCR plastics. Het doel van verduurzamen van de verpakking telde zwaarder voor ons.”

Technisch bleek het mogelijk, na veel testen overigens. “Onze grootste uitdaging was om een betrouwbare, stevige kwaliteit verfemmer met zo min mogelijk materiaal te maken. De muurverf in een emmer van tien liter weegt al gauw zo’n vijftien kilo. De emmers moeten dus sterk zijn en daarvoor is hoogwaardig kunststof nodig. Met PCR was echter geen ervaring en je wilt niet het risico lopen dat een emmer knapt als die net met dure verf is afgevuld, die vier hoog op een pallet staat opgestapeld. We hebben de nieuwe emmers met zand en water gevuld en door heel Europa op transport gezet, om te testen of er tijdens het laden en lossen en het vervoer schade zou ontstaan. Dat was niet het geval.”

Nieuw design

“Voor de marketing richtten we ons op een volledig nieuw donkergrijs design. Daarmee hebben we de standaard veranderd. Tegenwoordig durven ook andere verfmerken andere kleuren voor hun emmers te gebruiken, maar nog lang niet iedereen. Onze boodschap aan hun marketeers is: gewoon doen. Praten en wachten is uitstellen van een noodzakelijke verandering. Richt je op het etiket, niet op de kleur eronder.”

“Circulair ondernemen is natuurlijk helemaal niet nieuw”, geeft Marlies van Wijhe aan. “Bij papier, karton en glas gebeurt dat al jaren en is iedereen er aan gewend. We vinden het prima om bier en een goede wijn uit een fles van gerecycled glas te drinken. Het eerste gerecyclede papier was óók grijs. Dat vonden we zelfs chique: dan kon iedereen goed zien dat het gerecycled was en hoe milieubewust iemand dan was. Inmiddels zijn de ontwikkelingen al zo ver dat ook gerecycled papier weer hagelwit is.” Beek: “Bij kunststof zijn we nog niet zo ver, maar de ontwikkelingen staan niet stil. Wie weet kan een verfemmer in de toekomst wel weer wit zijn, of een andere mooie kleur hebben.”

Het einddoel is nog niet bereikt; we willen een closed loop creëren’

Met de PCR-verfemmer is het einddoel dan ook nog niet bereikt, als het aan Van Wijhe en partners ligt. Met Veolia Polymers en een afvalinzamelaar wordt een volgende stap verkend: recycling van de PCR-emmer. “We willen een closed loop creëren”, zegt Beek. “Het grote probleem is dat de verwerking van verfemmers met verfresten nog te duur is voor de afvalverwerkers. Hoe schoner de gebruikte verfemmer, hoe groter de kans dat deze niet in de verbrandingsoven belandt en wel kan worden gerecycled.” Dit vereist discipline van de eindgebruiker. Het uitschenken van natte verfresten en vervolgens uitkloppen van de gedroogde verfresten, is namelijk erg arbeidsintensief en dus kostbaar. Daardoor is het financieel eigenlijk (nog) niet interessant. Behalve lef, is er dus ook geld nodig om vernieuwing te bereiken.

Hier, stelt Beek, komt ook de rol van de overheid om de hoek kijken. “Prijsverschillen zouden bijvoorbeeld door subsidies of belastingen gecompenseerd kunnen worden. Of verplicht bedrijven om plastic te recyclen en een fiks percentage recyclaat in hun producten te verwerken.” De eerste stappen worden gezet. In het Brancheplan Duurzaam Verpakken van de doe-het-zelf branche wordt gesproken over 50 tot 80 procent recyclaat in kunststof verfemmers, kitkokers, tubes, flessen en containers (in 2022). In het Plastic Pact staat dat alle eenmalig te gebruiken plastic producten en verpakkingen gemiddeld minstens 35 procent recyclaat moeten bevatten (in 2025). Van Wijhe heeft hogere ambities. Beek: “Wij zeggen: werk toe naar 100 procent recyclaat in 100 procent van de verfemmers in Nederland. Als het loont, dan willen wij morgen starten met het inzamelen van onze gebruikte verfemmers, bijvoorbeeld door een statiegeldsysteem. Dan moeten die emmers vervolgens echter niet in de afvalverbrandingsoven terecht komen.”

Moonshot

Met de ontwikkeling van de PCR-verfemmer leverde Van Wijhe een belangrijke bijdrage aan het zogeheten doorbraakproject (Moonshot) van het Versnellingshuis Nederland Circulair, voor de ontwikkeling van de markt voor kunststof recyclaat. Het Versnellingshuis is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat, Polymer Science Park en MVO Nederland. De ervaring met verfemmers heeft een stappenplan opgeleverd voor een doorbraak in de toepassing van recyclaat. Het Moonshot-project heeft aangetoond dat de technieken er zijn om van PCR mooie nieuwe producten te maken en dat PCR in veel meer ‘productfamilies’ toepasbaar is.

Beek: “Het foodgrade maken van PCR kunststof verpakkingen is weliswaar nog lastig, maar er liggen nog zoveel kansen in de verpakkingen van andere producten, bijvoorbeeld voor schoonmaak- en reinigingsmiddelen. Daarmee wordt een stabiele vraag naar kunststof recyclaat ontwikkeld, wat een belangrijke voorwaarde is om de kunststofketen te kunnen sluiten.”