Levensmiddelen

Het KIDV signaleert een aantal belangrijke ontwikkelingen die invloed hebben op verpakkingen in de levensmiddelen- en supermarktbranche:

• Grote spelers in de markt hebben zich gecommitteerd aan het Plastic Pact.
  Doelstellingen zijn onder meer om in 2025 20 procent minder kunststof te gebruiken dan in 2017 en om in 2025 alleen nog herbruikbare en/of recyclebare verpakkingen te maken/gebruiken.Deze doelstellingen zetten aan tot verduurzaming van verpakkingen. Stel bij het verduurzamen van de verpakking de functionaliteit voorop. Gebruik geen overbodig verpakkingsmateriaal, maar zorg dat het product voldoende wordt beschermd. Het KIDV heeft recyclechecks voor vormvaste en flexibele kunststof verpakkingen ontwikkeld, daarmee kunt u relatief snel en gemakkelijk te weten komen of een verpakking goed recyclebaar is. Verder geeft het KIDV hier meer informatie over herbruikbare verpakkingen.
• Het voorkomen van voedselverspilling.Bij het ontwerp van een verpakking kan voedselverspilling voorkomen worden. Bijvoorbeeld door te zorgen dat de verpakking goed leeg te maken is, zonder dat er voedselresten achterblijven. Verder kan het portioneren van voedsel leiden tot het gebruik van meer verpakkingsmateriaal, maar kan het ook zorgen voor minder voedselverspilling. Consumenten kunnen precies de benodigde hoeveelheid gebruiken, waardoor er minder product wordt weggegooid. Een ander voorbeeld van het voorkomen van voedselverspilling is het gebruik van verpakkingen om vers producten, zoals een plastic hoesje om de komkommer, die de houdbaarheid van het product verlengt. Verder zijn er ook meerlaagse verpakkingen (laminaten) die de houdbaarheid van producten kunnen verlengen, bijvoorbeeld een verpakking van koffie die bestaat uit een combinatie van kunststof en aluminium. Het nadeel van laminaten is echter dat deze lastig te recyclen zijn. Het KIDV deed onderzoek naar recyclebare alternatieven voor laminaten.
• Toepassing van recyclaat in voedselverpakkingen.Er geldt strikte regelgeving voor voedselverpakkingen. Het toepassen van recyclaat gebeurt al veel bij metalen en glazen verpakkingen. Ook papier en karton kennen hoge recyclingpercentages, maar hierbij is voedselcontact vaak niet mogelijk vanwege verontreinigingen in het gerecycled papier en karton. Bij kunststoffen is PET vooralsnog het enige type kunststof waarvoor normen bestaan voor gebruik van rPET voor voedselcontact. Het KIDV voerde samen met Rijkswaterstaat het programma Kunststof Verpakkingsafval als Grondstof uit. Daarin werden verschillende pilotprojecten uitgevoerd met betrekking tot het toepassen van kunststof recyclaat. Verder deed het KIDV ook onderzoek naar eventuele knelpunten in wet- en regelgeving bij het toepassen van gerecycled en biobased kunststof.
• Toepassing van biobased verpakkingsmateriaal.Het toepassen van biobased verpakkingsmateriaal zien we ook in deze sector. Papier en karton zijn bekende biobased verpakkingsmaterialen, maar er zijn ook redelijk nieuwe voorbeelden, zoals het gebruik van olifantsgras of restproducten van tomatenplanten. Er zijn ook verschillende typen biobased kunststoffen. Van sommige is de molecuulstructuur hetzelfde als van fossiele kunststoffen. Deze biobased kunststoffen kunnen in de recycling worden gemengd met fossiele kunststoffen en hebben dezelfde eigenschappen, zoals smelttemperatuur of luchtdoorlaatbaarheid. Een voorbeeld hiervan is bio-PE, dat wordt gemaakt van suikerriet en onder andere wordt toegepast in HDPE flessen. 
  
  Er worden ook kunststoffen gemaakt van hernieuwbare grondstoffen die een andere molecuulstructuur hebben dan de conventionele, fossiele kunststoffen. Zij hebben daardoor ook andere eigenschappen. Sommige varianten zijn bijvoorbeeld composteerbaar of laten meer zuurstof door, waardoor deze verpakkingen juist geschikt zijn om bepaalde groenten en fruit te verpakken. Voorbeelden hiervan zijn PLA en zetmeel. PLA wordt onder meer toegepast in trays en folies en zetmeel bijvoorbeeld in kunststof zakjes.
  
  Klik hier voor meer informatie over biobased en composteerbare verpakkingen.
• On-the-go consumptie en het bieden van gebruiksgemak nemen toe.Consumptie buitenshuis vraagt vaak om een ander type verpakking. Bijvoorbeeld een maaltijdsalade waar de sla en andere ingrediënten in een kunststof schaal zitten en een apart zakje voor de dressing of de nootjes is bijgevoegd. Of voorgesneden stukjes ananas en mango in een kunststof bakje met een vork. Op die manier kunnen deze maaltijden en tussendoortjes makkelijk onderweg (of thuis) worden geconsumeerd. Als de verpakking niet nodig is, probeer deze dan te voorkomen. Bijvoorbeeld de schil van een appel is ook een verpakking, is een verpakte voorgesneden appel echt nodig? Houdt daarnaast in het ontwerp rekening met de manier van weggooien na gebruik. Zijn er verpakkingsonderdelen die zwerfafvalgevoelig zijn? Probeer losse onderdelen dan te voorkomen of bevestig ze aan de verpakking. Voorzie de verpakkingen ook van een weggooi-instructie. Dan kan de consument het afval scheiden en de verschillende materialen in de juiste afvalbak weggooien.
• Maatschappelijke weerstand tegen het gebruik van kunststof verpakkingsmaterialen.Consumenten denken al snel ‘plastic is slecht’ en verbazen zich vaak over kunststof verpakkingen om onbewerkte groenten en fruit. In veel gevallen hebben deze verpakkingen weldegelijk een functie. Bijvoorbeeld een tray en folie om de eetrijpe avocado’s bieden bescherming tijdens transport en met een folie om de komkommer blijft deze langer vers. Kijkend naar de milieu-impact van de totale product-verpakkingscombinatie zit - gemiddeld - 90% van de impact in het product en 10% in de verpakking. Daarom is het soms beter om het product te verpakken, in plaats van dat het bederft of beschadigt en niet meer kan worden gegeten. Maar blijf kritisch: is de verpakkingen echt nodig, of kan het ook zonder? Of kan de komkommer die in de buurt wordt gekweekt in de zomermaanden ook zonder folie worden verkocht?
• Goed weggooigedrag stimuleren.Het is voor consumenten niet altijd duidelijk in welke afvalbak de verpakking na gebruik thuishoort. Bedrijven kunnen via de verpakking communiceren in welke afvalbak de verpakking hoort. De Weggooiwijzer van het KIDV bestaat uit iconen die op verschillende verpakkingen en verpakkingsonderdelen kunnen worden gebruikt. De iconen geven een instructie waar de verpakking(sonderdelen) mogen worden weggegooid.

Wie aan de slag gaat met duurzaam verpakken, ontdekt vaak al snel dat er meer bij komt kijken dan het gebruik van minder of ander materiaal. Het ontwikkelen van succesvolle duurzame verpakkingen vraagt dat u bijvoorbeeld ook kijkt naar het verpakkingsproces en de logistiek, naar het aankoop- en weggooigedrag van klanten en naar de verpakkings- en duurzaamheidsstrategie van uw bedrijf. Kijk voor meer informatie en tips op hoeverpakjeduurzaam.kidv.nl.

De brancheorganisaties FNLI en CBL hebben een Brancheplan Duurzaam Verpakken opgesteld. Hierin staan ambities, doelstellingen en concrete maatregelen om een circulaire levensmiddelenindustrie dichterbij te brengen. De branche zet in op recyclebare verpakkingen, duurzaam en verantwoord materiaalgebruik en eenduidige communicatie met en voor consumenten.