'Onze verpakkingen zijn ónze verantwoordelijkheid'

Aan ambities, commitments en doelstellingen geen gebrek bij Unilever. De komende jaren – tot 2025 – wordt het gebruik van nieuw plastic gehalveerd. Ook zal het bedrijf meer plastic verpakkingen helpen inzamelen en verwerken, dan het op de markt brengt. Deze beloften komen bovenop eerder gestelde doelen. In 2017 zei Unilever als eerste in de sector al dat in 2025 honderd procent van haar plastic verpakkingen volledig herbruikbaar, recyclebaar of composteerbaar zal zijn. En om tegen die tijd ten minste 25 procent gerecycled plastic in haar verpakkingen te gebruiken.

Absolute reductie

“Wij zijn het eerste grote wereldwijde consumentengoederenbedrijf dat zich nu verplicht tot een absolute reductie van plastic in haar portfolio”, aldus De Vreede. “Die halvering gaan we redden door onze plastic verpakkingen met meer dan 100.000 ton te reduceren én door het gebruik van gerecycled plastic sneller te laten groeien. We investeren in verpakkingen voor meervoudig gebruik, te weten herbruikbare en/of navulbare verpakkingen. Daarnaast verminderen we de hoeveelheid plastic in bestaande verpakkingen. De overige reductie realiseren we door verpakkingen van nieuw plastic materiaal te vervangen door gerecycled plastic.”

“Vanaf nu meten we het totale aantal tonnen nieuwe plastic verpakkingen dat elk jaar wordt gebruikt en die zetten we af tegen het gebruik in 2018. Tegen 2025 mag onze voetafdruk van nieuwe plastic verpakkingen dan nog maximaal 350 ton per jaar zijn, dat is de helft van de 700.000 ton nu.” Oók gaat Unilever in deze periode jaarlijks ongeveer 600.000 ton plastic helpen inzamelen en verwerken. De hiervoor genoemde 100.000 ton reductie is in deze cijfers verwerkt. Dit wil het concern bereiken met investeringen en partnerschappen op het gebied van afvalinzameling en verwerking, door aankoop en gebruik van gerecycled plastic in zijn verpakkingen en door deelname aan uitgebreide verantwoordelijkheidsprogramma’s voor producenten. Unilever draagt dan rechtstreeks financieel bij aan de inzameling en recycling van alle type verpakkingen.

Minder- , beter- en geen plastic. Dat is sinds 2017 het principe achter de strategie van Unilever om verpakkingen structureel te verduurzamen. “Onze verpakkingen zijn ónze verantwoordelijkheid en dat nemen we uiterst serieus. Maar we stoppen niet al onze soepen voortaan alleen nog in glas. Zou ik dat morgen op LinkedIn zetten, dan oogst ik waarschijnlijk enorm applaus. Maar met onze CO₂-uitstoot gaan we dan door het dak.” Zo werkt het dus niet, volgens De Vreede. “Je moet integer blijven en duidelijke keuzes maken, ook als je daar misschien kritiek op krijgt. Blijven doen wat we altijd al doen, is echter geen optie. Dat inspireert of motiveert niemand.” 

Wereldspeler

“Wij moeten veranderen en wij wíllen veranderen. Unilever is een wereldspeler, waardoor wij echt het verschil kunnen maken. Soms moeten we daarvoor eerst binnen onze eigen organisatie de boel een beetje opschudden, want medewerkers vinden het vaak moeilijk om de eerste stap te zetten. Dat maakt je namelijk kwetsbaar. Bovendien willen critici dan óók vaak meteen weten wat de volgende stappen worden. Dit houdt ons wel eens tegen om te vertellen waar we precies allemaal mee bezig zijn.”

Ondertussen rijgen de voorbeelden van verduurzaamde verpakkingen zich bij Unilever aaneen: tandpasta in plasticvrije tubes, thee in composteerbare zakjes en recyclebare envelopjes, ijs en mayonaise in volledig recyclebare verpakkingen. Andere ijsjes gaan zonder plastic omhulsel in een kartonnen doosje. Geconcentreerd schoonmaakmiddel zit in kleinere, navulbare flacons. Wasmiddel en wasverzachter in flacons van honderd procent gerecycled plastic.

De Vreede: “Onze visie is een wereld waarin iedereen samenwerkt om ervoor te zorgen dat plastic in de economie, maar buiten het milieu blijft. Zelf zijn wij begonnen met een fundamentele heroverweging van de benadering van onze verpakkingen en producten. Ons uitgangspunt ligt bij het ontwerp, dus bij de vermindering van de hoeveelheid plastic die we gebruiken. Dat betekent minder plastic. Vervolgens moeten we ervoor zorgen dat het plastic dát we gebruiken steeds meer uit gerecyclede bronnen komt en dat nieuw plastic herbruikbaar, recyclebaar of composteerbaar is. Dat is beter plastic. En waarom gebruiken wij zo veel verschillende soorten plastics? Dat helpt niet, aan de recyclingkant. Wij kunnen dat harmoniseren, waardoor er voor recyclers minder diversiteit en meer homogeniteit is. Duurzaamheid houdt van schaal.”

Onze visie is een wereld waarin iedereen samenwerkt om ervoor te zorgen dat plastic in de economie, maar buiten het milieu blijft”

En géén plastic? “Voor één ding stem ik altijd voor: wat overbodig is, moet weg. Logisch, want dat kost alleen maar geld. Elke in-efficiency die we uit onze systemen halen, levert ook meteen kostenbesparingen op. En minder waste betekent minder kosten. Kijk ik naar onze producten”, zegt De Vreede, “dan hebben we inmiddels innovaties op de markt gebracht zoals shampoobars, navulbare tandpastatabletten, kartonnen deodorantsticks en tandenborstels van bamboe. Wie vervolgens tegen mij zegt: ‘Leuk allemaal, maar je moet helemaal weg van plastics’, krijgt als antwoord ‘nee’. Want niet alle plastic verpakkingen zijn slecht en het is ook niet zo dat alle andere verpakkingen beter zijn.”

“In totaal geven wij jaarlijks vijf miljard euro aan verpakkingen uit. Dat doen we niet voor niets. Verpakken heeft een functie, voor de veiligheid en ook voor duurzaamheid. Bovendien, om de hele wereld van voedsel te voorzien, hebben we processed food nodig. Niet iedereen kan het zich namelijk veroorloven om vers voedsel te eten. Ik werkte voor Unilever in Nigeria. Producten die in het noorden van het land worden verbouwd, halen zonder beschermende verpakking het zuiden van het land niet. Afhankelijk van de situatie in een bepaald deel van de wereld, zorgen wij dat verpakkingen zo duurzaam mogelijk zijn. Daarnaast moet de nutritionele waarde van voeding omhoog, daar werken we óók aan.”

Impact maken

“Wat voor ons wel lastig is, is dat situaties per land verschillen. Aan de ene kant is het goed dat op verschillende plekken verschillende dingen gebeuren, want zo leren we van elkaar en leer je méér. Maar wij willen geen ideale verpakking voor Nederland én een ideale verpakking voor Duitsland. Als commerciële onderneming moet Unilever zowel verduurzamen als winst maken; alleen dan is er geld om nieuwe dingen in gang te zetten. Wordt iets te duur, dan maak ik geen impact. Ik schaam mij er niet voor dat wij sommige dingen níet doen omdat wij die te duur vinden. Als een verpakking te duur wordt, is de uitdaging voor onze marketeers om een verpakking te bedenken die goed recyclebaar is, waardoor mensen toch ons product kopen.

Niet alleen producenten moeten veranderen, volgens Unilever, maar ook andere partijen in de keten, zoals leveranciers en distributeurs, net als de overheid én de consumenten. De Vreede: “Er is innovatie in de keten nodig. We moeten met elkaar bepalen waar we naartoe willen en daar onze systemen op aanpassen. Als je bijvoorbeeld kijkt hoe wij onze afvalstructuur hebben ingericht? Als ik thuis in mijn gezin het al niet voor elkaar krijg om afval netjes te scheiden, dan denk ik dat we niet het goede systeem hebben. Wij hebben een kleine grijze bak voor restafval en een hele grote bak voor PMD. Waarin, denk je, belandt het piepschuim uit mijn e-commercepakketje? Als ik niets zeg, als vader die het een beetje begrijpt, verdwijnt dat zo in de grote bak. Want die kleine zit zo vol en daar moeten dan ook nog de vuilniszakken van twee weken bij. Zo houden we elkaar allemaal voor de gek. Maar tóch voeren gemeenten nog steeds zulke systemen in, omdat we andere systemen niet goed aan consumenten kunnen uitleggen. Dan moet er dus iemand met visie opstaan, die durft te zeggen dat iets niet werkt en de verandering in gang zet.”

“De consument is zeker een gamechanger, maar bedrijfsleven en overheid kunnen niet alles op consumenten afschuiven. Die heeft niet de oneindige middelen en het geduld om te begrijpen wat er allemaal gebeurt. Die staat twee, drie seconden voor het schap en als dan de grote fles wasverzachter de helft kost van het kleine flesje met geconcentreerd middel, dan is de keuze snel gemaakt. Wij moeten dan goed uitleggen waarom die kleine verpakking toch beter is. Dat kunnen we ook; we zijn niet voor niets een marketingbedrijf. Maar we kunnen niet zeggen: stop alle wasmiddelen in HDPE. We kunnen wél afspreken om van bijvoorbeeld twintig naar zeven materiaalsoorten te gaan. Als een specifiek type plastic veel duurder is in de verwerkingsfase dan een ander type, dan kan het Afvalfonds daar een hoger tarief op zetten. Die differentiatie is goed. De fabrikant die haar zeep dan in de verkeerde verpakking heeft zitten, wordt dan competitiever. Dat kan een economische verschuiving opleveren.”

De consument is zeker een gamechanger, maar bedrijfsleven en overheid kunnen niet alles op consumenten afschuiven”

In ‘alles volledig recyclebaar’ gelooft De Vreede trouwens niet. “Het is economisch niet haalbaar. Helemaal tot het einde door recyclen levert vaak een veel hogere kostenpost op, waardoor we uiteindelijk niet voldoende kunnen vermarkten. Bottle for bottle, bijvoorbeeld, van oude flessen weer nieuwe flessen maken, klinkt heel romantisch. Maar dat is helemaal niet altijd zo efficiënt. Het is soms veel efficiënter om recyclaat van een lagere kwaliteit in een inferieur product te stoppen en het betere recyclaat juist hoogwaardig te gebruiken. Al naar gelang de mogelijkheden die toekomstige technologieën ons bieden, want er komen nieuwe materialen en nieuwe kennis aan. De ontwikkelingen staan namelijk niet stil.”

Fieldlab

Unilever is een van de initiatiefnemers van het FieldLab Circulaire Plastic Verpakkingen. Het FieldLab is mede-opgezet door het Sustainable Food Initiative (SFI), een samenwerkingsverband van grote- en kleine bedrijven in de voedingsmiddelenindustrie en kennisinstellingen. SFI wil de voedselproductie volledig verduurzamen en verpakkingen volledig circulair maken. Het FieldLab richt zich specifiek op complexe verpakkingen die in het Nederlandse huishoudelijke en bedrijfsafval belanden en moeilijk zijn te verwerken. Deelnemers aan het FieldLab dragen zelf zogeheten Use Cases aan - voorbeelden van verpakkingen uit hun eigen praktijk om te onderzoeken hoe die circulair kunnen worden Het FieldLab Circulaire Plastic Verpakkingen werkt onder meer samen met het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV), het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics (NTCP) en werkgroepen van het Plastic Pact NL.

De Vreede: “Verder werken we met Ioniqa en SABIC aan nieuwe technologieën voor plasticrecycling. Ik ben optimistisch over toekomstige technologieën en vol vertrouwen dat er slimme mensen opstaan, die straks wél een oplossing hebben voor verpakkingen die nu nog niet goed recyclebaar zijn. Vanuit die wetenschap vind ik ook dat je op dit moment een minder goed recyclebare alternatief mag accepteren, omdat er uiteindelijk wel een ‘groene’ oplossing komt, zolang we daar samen in blijven investeren.”