Papier en karton

GRONDSTOF

- De belangrijkste grondstof voor papier en karton, de papiervezel, is een hernieuwbaar materiaal, meestal gewonnen uit hout, met hoge beschikbaarheid.
- Er worden ook vezels gewonnen uit, of uit reststromen van bijvoorbeeld tomaten of druiventeelt
- Er bestaan certificeringssystemen voor de duurzame winning van papiervezels, zoals FSC of PEFC.
- Er wordt als grondstof ook veel gerecycled materiaal gebruikt. Daarbij gaat het niet alleen om papiervezels, maar ook om gerecyclede vezels uit bijvoorbeeld uit gebruikt textiel.

GEWICHT

Het relatief lage gewicht van verpakkingen van papier en karton is gunstig voor milieudruk:
- beperkt materiaal gebruik;
- beperkt energiegebruik voor transport.

TYPE VERPAKKINGEN

Vanwege de grote variatie aan papier en kartonsoorten zijn er ook veel typen verpakkingen. Dit varieert van wikkels, zakken, theezakjes, dozen en 3D-gevormde pulpverpakkingen.

PROCES EFFICIËNTIE

Papieren verpakkingsmaterialen kunnen veelal als plano worden aangeleverd en krijgen vaak tijdens het verpakkingsproces hun 3D-vorm, waardoor ze efficiënt kunnen worden verwerkt.

BESCHERMING

- De barrière-eigenschappen en de chemische bestendigheid van papier zijn zeer beperkt. Hierdoor worden papieren verpakkingen vaak gecombineerd met andere materialen, zoals kunststoffen of metaallagen. Bijvoorbeeld met kunststof zakken in muesli dozen of met gelamineerde barrière-lagen in drankenkartons. Dit heeft gevolgen voor de recyclebaarheid van het materiaal.
- De mechanische bescherming vraagt aandacht in verband met mechanische schade, zoals als deuken, scheuren en vochtgevoeligheid.

HERGEBRUIK

Vanwege de kwetsbaarheid van het materiaal worden papieren en kartonnen verpakkingen maar beperkt hergebruikt. Dat wordt wel gedaan met zwaar uitgevoerde transportdozen en palletboxen.

INZAMELING

- Papier kent een lange traditie van inzameling en recycling. Papier en karton wordt op verschillende manieren ingezameld bij huishoudens, via ophaaldiensten van gemeenten en via sportclubs.
- Verpakkingen van papier en karton worden gezamenlijk met kranten en ander drukwerk ingezameld en gerecycled.
- Voor papieren verpakkingen die vrijkomen bij bedrijven, wordt vaak met afvalinzamelaars een contract afgesloten.

SORTERING EN RECYCLING

- In veel landen bestaat een goede papierinzameling en het materiaal is goed te recyclen. Het aantal cycli is echter beperkt (maximaal vier tot zeven cycli). Dat komt doordat de vezelkwaliteit afneemt tijdens het recyclingproces.
- Het gebruik van beschermlagen en coatings heeft wel invloed op recyclebaarheid.
- Alleen drankenkartons worden wel gerecycled. Deze worden in veel gemeenten ingezameld met plastic en metaal (PMD). De drankenkartons worden in een andere fabriek verwerkt dan de rest van het papier en karton. Op dit moment worden alleen de vezels herwonnen.
- Na inzameling worden de typen papier en karton gesorteerd op kwaliteit, van kraft tot krantenpapier. Papier- en kartonproducenten kopen dit in op kwaliteit en verwerken het tot nieuw papier en karton.
- De kleinste vezels vallen bij de recycling door de gebruikte zeven en worden onder andere verwerkt tot toiletpapier.
- Om de kringloop van papier in stand te houden is er altijd een aandeel nieuwe vezels nodig. Dit evenwicht wordt bereikt doordat er voor kartonnen verpakkingen, die veel last moeten dragen, langere en daarmee dus nieuwe vezels nodig zijn. Voor massiefkarton en sommige soorten vouwkarton kunnen juist kortere vezels worden gebruikt.

TOEPASSING GERECYCLED MATERIAAL

- Afhankelijk van de uiteindelijke (verpakkings)toepassing is het van belang om de juiste grondstoffen in te zetten.
- Door het toepassen van minder virgin houtvezels is de milieu-impact op landgebruik lager. Een papiervezel kan zo’n zeven keer worden gerecycled en hergebruikt. Hierbij kunnen de eigenschappen wel enigszins veranderen waardoor de vezels in een andere toepassing terecht kunnen komen.
- Om een balans te houden tussen uitval van materiaal en input van nieuw materiaal, wordt er in de keten gestuurd op een zo maximaal mogelijke inzet van gerecyclede vezels.
- In Nederland heeft 83 procent van het nieuwe papier en karton, oud papier als grondstof.
- In het geval van papier en karton kan het toepassen van gerecycled materiaal de verpakking zwaarder maken. Door de kortere vezel is iets dikker materiaal nodig om dezelfde functionaliteit te bereiken.

UITDAGINGEN IN DE KETEN

- In verpakkingen van papier en karton wordt steeds vaker gevraagd om de inzet van gecertificeerde virgin vezels (FSC/PEFC). Hierin zijn de eisen vastgelegd voor duurzaam bosbeheer. Beide standaarden gaan over het hout(vezel)bestanddeel van verpakkingen.
- In verpakkingen van papier en karton kunnen verontreinigingen zitten die ongewenst zijn, zoals minerale oliën. Als wordt gekeken naar verpakkingen van oud papier en karton, worden drie bronnen genoemd voor de vervuiling. Die vervuiling kan komen van drukinkt, uit het papierproductieproces zelf, of door foutieve inworp bij inzameling. De papierindustrie werkt aan het tegengaan van deze vervuiling. Onder andere door bedrijven te stimuleren over te stappen op andere inkten en door te werken aan verpakkingsoplossingen die de migratie van eventuele schadelijke bestanddelen onmogelijk maken. Ook wordt gewerkt aan het verbeteren van detectiemethoden in de recyclingprocessen om schadelijke bestanddelen te identificeren en te onderscheppen.